رقابت چین و آمریکا بر سر منابع معدنی اعماق دریا؛ تفاهم‌نامه چین و جزایر کوک برای همکاری در اکتشاف منابع معدنی بستر دریا، همزمان با دستور اجرایی ترامپ برای بهره‌برداری یک‌جانبه از منابع فراساحلی، نشان‌دهنده آغاز رقابتی استراتژیک در اعماق اقیانوس‌هاست.

به‌ گزارش آب‌های آزاد، چین و جزایر کوک تفاهم‌نامه‌ای را امضا کرده‌اند که زمینه همکاری در حوزه تحقیق، ظرفیت‌سازی، انتقال فناوری و بررسی اثرات زیست‌محیطی استخراج منابع معدنی بستر دریا را فراهم می‌کند. این توافق، بخشی از تلاش‌های چین برای گسترش نفوذ خود در حوزه منابع حیاتی و تقویت جایگاهش در رقابت جهانی با ایالات متحده است.

جزایر کوک، کشوری کوچک در اقیانوس آرام جنوبی، با وجود وابستگی سیاسی به نیوزیلند، مسیر مستقلی را در توسعه اقتصادی از طریق بهره‌برداری از منابع دریایی در پیش گرفته است. این در حالی است که نیوزیلند خواستار توقف استخراج معادن در اعماق دریا به‌دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی شده است.

طبق برآوردها، کف اقیانوس‌ها دارای ذخایری از فلزات کمیاب مانند کبالت، نیکل و ایتریم است که چندین برابر ذخایر موجود در خشکی هستند. این منابع، به‌ویژه برای تولید باتری‌های لیتیوم-یونی و فناوری‌های سبز، اهمیت حیاتی دارند.

چین با دریافت پنج مجوز تحقیقاتی از مجموع ۳۱ مجوز صادرشده توسط سازمان بین‌المللی بستر دریا (ISA)، در صدر کشورهای فعال در این حوزه قرار دارد. این کشور با کنترل ۹۵ درصد از عرضه فلزات خاکی کمیاب و تولید سه‌چهارم باتری‌های لیتیوم-یونی، از استخراج دریایی به‌عنوان ابزار قدرت در رقابت با آمریکا استفاده می‌کند.

در مقابل، ایالات متحده با صدور دستور اجرایی توسط رئیس‌جمهور ترامپ در آوریل ۲۰۲۵، مسیر جدیدی را در پیش گرفته است. این دستور، مجوز بهره‌برداری از منابع اعماق دریا را در مناطق انحصاری اقتصادی و حتی فراتر از صلاحیت ملی صادر کرده و هدف آن کاهش وابستگی به چین و تقویت امنیت ملی اعلام شده است.

این اقدام آمریکا، با توجه به عدم عضویت رسمی در کنوانسیون حقوق دریاها (UNCLOS)، ساختار چندجانبه سازمان بین‌المللی بستر دریا را تضعیف کرده و نگرانی‌هایی را درباره بی‌قانونی در آب‌های آزاد ایجاد کرده است.

تحلیلگران هشدار می‌دهند که ادامه این روند می‌تواند منجر به نظامی‌سازی منابع دریایی، افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی و تخریب اکوسیستم‌های دریایی شود. در حالی‌که چین تلاش دارد قوانین استخراج را از درون نهادهای بین‌المللی شکل دهد، آمریکا با رویکرد یک‌جانبه در پی بازنویسی قواعد جهانی است.

در این رقابت بی‌قاعده، کشورهای جزیره‌ای اقیانوس آرام مانند جزایر کوک، پاپوآ گینه نو و میکرونزی، به واسطه موقعیت جغرافیایی و حقوق دریایی خود، به بازیگران کلیدی در استراتژی‌های قدرت‌های بزرگ تبدیل شده‌اند.